In opdracht van de gemeente Alphen aan den Rijn deden we rekenkameronderzoek naar de effecten van right to challenges en vergelijkbare bewonersinitiatieven in Alphen aan den Rijn voor de gemeente als voor de gemeenschap. Ook ontwikkelde we een handreiking met suggesties hoe inwoners met een initiatief, het beste de gemeente kunt benaderen. Welke voorbereiding is nodig? Hoe ga je in gesprek met de gemeente? Met specifieke aandacht voor right to challenge.

Right to challenge

De gemeente Alphen aan den Rijn stimuleert al langere tijd inwoners om initiatief te tonen. De gemeente doet dit omdat zij ervan overtuigd is dat inwoners het soms beter weten dan de gemeente, activiteiten kunnen opzetten die de gemeente minder makkelijk kan doen of omdat inwoners iets goedkoper kunnen opzetten dan de gemeente.

In de samenleving vinden door inwoners natuurlijk tal van activiteiten plaats waar de gemeente buiten staat. Denk aan soep maken voor een zieke buurvrouw, voedselpakketten uitdelen in coronatijd of culturele activiteiten voor kinderen.

Bewonersinitiatief

Soms wil een aantal bewoners iets met elkaar opzetten en is de hulp van de gemeente gewenst. De gemeente noemt dat een bewonersinitiatief. Hulp kan bijvoorbeeld bestaan uit een subsidie van de gemeente, uit een werk- of activiteitenruimte of contacten via de gemeente.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat de onderzochte bewonersinitiatieven een duidelijke meerwaarde hebben voor de inwoners van de gemeente. De inwoners profiteren van een aanbod van activiteiten, van meer sociale cohesie en/of een verbeterde leefomgeving.

Verkokerd

Ook blijkt uit het onderzoek dat de gemeente af en toe als verkokerd wordt ervaren, waardoor inwoners soms vastlopen. Afdelingsoverstijgende initiatieven kunnen soms lastig een plek vinden. Inwoners denken niet in gemeentelijke afdelingen, maar willen vooral hun initiatief van de grond krijgen.

Daarom pleiten we onder meer voor het creëren van een leeromgeving waarbij ambtenaren, inwoners en raadsleden gezamenlijk en periodiek bewonersinitiatieven evalueren en waar nodig voorstellen kunnen doen om het beleidskader en de spelregels bij te stellen.